Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Edward Soczewiński

Edward Soczewiński - fotografia świadka historii
Edward Soczewiński - fotografia świadka historii (Autor: Miłkowska, Małgorzata)

W latach 1935-1939 pan profesor uczęszcza do Szkoły Powszechnej nr.22 im. Marii Konopnickiej przy ul. Bronowickiej, gdzie kończy 5 klas, a następnie w latach 1940-1942 kontynuuje naukę w tejże szkole przeniesionej na ul. Dolna Panny Marii, gdzie kończy kolejne dwie klasy (razem 7). W 1942 r. rozpoczyna naukę w Technikum Chemicznym Borodajki na ul. Radziwiłowskiej, które kończy w roku 1944. W latach 1944-1948 kontynuuje naukę w przekształconym z Technikum Chemicznego Gimnazjum i Liceum Technologiczno-Chemicznym. W 1948 r. zdaje maturę i rozpoczyna studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym UMCS na kierunku Chemia. Pracę magisterską broni w roku 1952 i otrzymuje tytuł magistra nauk przyrodniczych. W 1952 r. zostaje zatrudniony w Katedrze Chemii Nieorganicznej Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej. 1960-doktorat, 1963-habilitacja. W latach 1964-1998 pełni funkcję kierownika Katedry Chemii Nieorganicznej. W 1968 r. zostaje dziekanem i pozostaje nim do roku 1972. 1970-tytuł profesora nadzwyczajnego, 1978-tytuł profesora zwyczajnego. W latach 1981-1984 pełni funkcję Prorektora do Spraw Nauki. Od 1998 r. przebywa na emeryturze.

Edward Soczewiński - relacja świadka historii

Pan profesor opisuje wygląd dzielnicy Majdan Tatarski przed wybuchem i w czasie wojny. Mówi o wysiedleniu z domu rodzinnego przy ul. Majdanek 15 na teren getta-do domu przy ul. Targowej 5. Opisuje wyburzanie dzielnicy żydowskiej. Pan Edward mówi o swojej edukacji, o przebiegu kariery zawodowej. Opowiada o ukrywaniu dzieci żydowskich, o zamordowaniu dzieci z sierocińca przy Grodzkiej, historię śmierci żydowskiej dziewczynki. Mówi o rozstrzelaniu 30 więźniów Zamku, przy Nowej Drodze(dzisiejsza AL. Piłsudskiego), o transporcie Żydów do getta na Majdanie Tatarskim. Opowiada o Szkole Powszechnej nr.22, o Urzędzie Pracy-Arbeitsamt na Krak. Przedm. Opisuje wygląd obozu na Majdanku po wyzwoleniu. Pan Edward opowiada o praktykach w rzeźni na ul.Turystycznej i w cukrowni. Nadmienia o Dr. Krzykale. Opisuje ul. Majdanek po wojnie. Nadmienia o prof. Waksmundzkim i mieszkaniu na ul. Chopina 15.

Czytaj więcej

Edward Soczewiński - relacja świadka historii

Pan Edward mówi o bombardowaniu Lublina w dniu 02.09.1939, o wizycie u ciotki na ul. Rybnej w dniu 09.09.1939 w czasie drugiego bombardowania Lublina; opisuje wygląd Majdanu Tatarskiego po bombardowaniu, wkroczenie wojsk niemieckich do Lublina. Wspomina o osadzeniu ojca w niemieckim Stalagu (Stammlager für kriegsgefangene Mannschaften und Unteroffiziere)-obozie jenieckim dla podoficerów i szeregowców. Opowiada o przypadkach przekazywania żywności przez okupanta ludności polskiej, w czasie wkraczania wojsk niemieckich do Lublina, o godzinie policyjnej. Profesor mówi o volksliście, volksdeutche'ach, kolaborantach, o sąsiadach volksdeutche'ach. Wspomina o przypadku Polaka noszącego nazwisko Goring, o kobietach romansujących z Niemcami i własowcami. Mówi o przyczynie mordu na 300 Polakach, na Zamku w lipcu 1944, o kartkach żywnościowych w czasie okupacji. Pan Edward mówi o 09.05.1945 jako dniu zakończenia wojny, o walkach o Lublin, ewakuacji okupanta. Opowiada o bombardowaniu sowieckim Lublina w dniu 11.05.1944, o wyzwalaniu Lublina (walki o Lublin, wkroczenie wojsk radzieckich).

Czytaj więcej

Edward Soczewiński - relacja świadka historii

Pan Edward mówi o strajkach studenckich w 1947 r., o "Cudzie lubelskim", strajkach w Poznaniu w 1956 r., przyczynach strajków w październiku 1956 r., o sytuacji w kraju po strajkach. Opowiada anegdotę o KdBnPPP (Komitet do Badań nad Początkiem Państwa Polskiego), o wydaniu medali i monet okolicznościowych KdBnPPP z okazji milenium w 1966 r. Wspomina list biskupów polskich do biskupów niemieckich. Mówi o sytuacji prof. Akermana przed Marcem 1968 r. i o przyczynach antysemickiego elementu w wydarzeniach Marca '68, o wyjeździe prof. Akermana do Niemiec, o sytuacji innych naukowców pochodzenia żydowskiego. Opowiada o rezygnacji prof. Akermana z dalszej pracy na polskich uczelniach, o powodach wyjazdu z kraju innych naukowców pochodzenia żydowskiego, o sytuacji prof. Parnasa-mikrobiologa. Wspomina moment dowiedzenia się o wybraniu Polaka na papieża. Mówi o "Lubelskim Lipcu". Opowiada anegdoty z PRL-u. Mówi o powstaniu "Solidarności",wprowadzeniu stanu wojennego, sytuacji na Akademii Medycznej, godzinie milicyjnej, internowaniu prof. Mańko. Opowiada anegdotę o wizytacji rządowej w akademiku AM, historię o aresztowaniu trzech studentów na placu Litewskim wieczorem 01.XI.1982 r. Mówi o przyczynach internowania dr. Jóźwiakowskiego, o przyjeździe Jana Pawła II do Lublina w 1987 r. Wspomina przełom 1989 na uczelni, agitacje po mieszkaniach. Opowiada anegdotę o agitacji w kołchozie prof. Włodzimierza Hubickiego na temat gospodarki kolektywnej. Mówi o plusach PRL-u, gospodarce mieszkaniowej w PRL-u, czynach społecznych, o minusach PRL-u.

Czytaj więcej

Edward Soczewiński - relacja świadka historii

Pan profesor opisuje wygląd żydowskich mieszkańców Lublina. Mówi o języku żydowskim, miejscach zamieszkania Żydów, o własowcach-byłych jeńcach rosyjscy. Opowiada o kirkucie, o znajomości z ukraińskim kolegą, historię o wiecznym piórze Mont Blanc. Pan Edward mówi o odnawianiu Starego Miasta na 10 lecie PKWN, w 1954 r. Wspomina o byłym dyrektorze Muzeum na Zamku, panu Ślusarskim, o katedrze, Krakowskim Przedmieścu. Opowiada o dorożkach, historię o woźnicy, który został kapo w Oświęcimiu, o dworcu PKP, wodonoszach, gazeciarzach. Mówi o przedwojennych maglach, żebrakach, fryzjerach, o przysmakach z dzieciństwa, kuchni domowej. Opowiada historię świni hodowanej przez matkę na Majdanku, o pracy ojca, o przedwojennych stołówkach, kawiarniach, sodówkach. Pan profesor mówi o lodach przed wojną, o przedwojennych aptekach. Opowiada o sąsiadach-przestępcach, o granatowej policji. Recytuje trzy wierszyki z czasów okupacji. Mówi o przedwojennych zabawkach, zabawach. Opowiada anegdotę z dzieciństwa. Pan Edward mówi o przedwojennych kinach, o koloniach k. Zawichostu. Opowiada o kolonijnych fatalnych skutkach opalania.

Czytaj więcej