Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Abraham Silberstein

Abraham Silberstein - fotografia świadka historii
Abraham Silberstein - fotografia świadka historii (Autor: Czajkowski, Tomasz)

Abraham Silberstein urodził się 25 kwietnia 1914 roku w Wyszkowie pod Warszawą. Ojciec – Fiszel Silberstein, matka – Tauba Silberstein z domu Sztych. Miał dwóch braci, starszego Mojżesza oraz młodszego Chaima. W wieku dwóch lat wraz z rodzicami przeniósł się do Hrubieszowa, rodzinnego miasta swojej matki. Dziadek oraz ojciec zajmowali się handlem drewnem. Rodzina Silbersteinów mieszkała w Hrubieszowie w domu przy ulicy Długiej 3. Abraham Silberstein uczył się w szkole powszechnej, a następnie w gimnazjum, które mieściło się przy ulicy 3 Maja. Za namową ojca, po ukończeniu gimnazjum, wyjechał do Palestyny aby dalej się kształcić. Kiedy sytuacja względem Żydów w Polsce się zmieniła, jego rodzina popadła w kłopoty finansowe, musiał przerwać naukę w Technionie i zaczął pracować na budowach jako robotnik. Szybko znalazł lepiej płatną pracę, został kierownikiem budowy i zaczął wspomagać rodzinę finansowo. Z chwilą, gdy dowiedział się o wybuchu II wojny światowej wstąpił do arabskiej jednostki wojska angielskiego i wyruszył na front francuski. Brał udział w bitwie pod Dunkierką, kilka miesięcy przybywał w Anglii, a następnie wraz z 8 Armią walczył w Afryce Północnej i na Półwyspie Apenińskim. Należał do elitarnej jednostki 51 Middle East Commando. Po wojnie zajmował się transportem ocalałych z Zagłady Żydów do Palestyny. Zaangażowany w działalność ziomkostwa hrubieszowskiego. Jest autorem pomnika – ściany pamięci, który stanął na hrubieszowskim cmentarzu żydowskim.

Abraham Silberstein - relacja świadka historii

Relacja Abrahama Silbersteina dotyczy dzieciństwa spędzonego w przedwojennym Hrubieszowie oraz jego losów w czasie II wojny światowej. Abraham Silberstein opowiada o swojej rodzinie i domu rodzinnym. Mówi o dziadku, który był „burżujem miasta” i wraz z ojcem zajmował się handem drewnem. Rodzinie dobrze się powodziło, mama nie pracowała, a w domu była służąca. Wspomina młodszego brata Chaimka oraz starszego brata Mojżesza, który w wieku 25 lat zmarł na atak serca. Najwcześniejsze wspomnienia dotyczą I wojny światowej – Abraham Silberstein pamięta wjazd Tatarów do Hrubieszowa, którzy przyjechali na małych konikach, a zamiast siodeł mieli kawałki krowiego mięsa. Pamięta również jak dom rodzinny został zniszczony w czasie ostrzeliwania miasta. Abraham Silberstein mówi o swoich sąsiadach, o kowalu, któremu pomagał robić gwoździe, opowiada o przedwojennych i zapomnianych zawodach, np. o pracy druciarza. Jak sam mówi, był dzieckiem natury, a najlepsze wspomnienia z dzieciństwa to są właśnie hrubieszowskie lasy, do których lubił uciekać ze szkoły i tam spędzać czas. Wspomnienia na temat żydowskiego życia religijnego przed wojną dotyczą szabatu, święta Paschy i Kuczek. Opisane są także śluby i pogrzeby żydowskie. Fragmenty relacji dotyczące okresu II wojny światowej to opowieść o zaciągnięciu się do arabskiego oddziału armii brytyjskiej, bitwy pod Dunkierką, opuszczenia Anglii wraz z 8 Armią oraz walk na terenie Afryki Północnej i na Półwyspie Apenińskim. Abraham Silberstein opowiada, że kiedy walczył na froncie nie miał żadnych informacji o losach swojej rodziny. Dowiedział się tego dopiero gdy wraz ze swoją brygadą trafił do obozu Bergen-Belsen i tam spotkał dawną sąsiadkę z Hrubieszowa. Wspomina również jak brał udział w nielegalnym transporcie ocalałych z Zagłady Żydów do Palestyny. W dalszej części relacji mowa o zaangażowaniu w działalność hrubieszowskiego ziomkostwa oraz w budowę pomnika – ściany pamięci na hrubieszowskim cmentarzu żydowskim.

Czytaj więcej