Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Janusz Rożek

Janusz Rożek - fotografia świadka historii
Janusz Rożek - fotografia świadka historii (Autor: Czajkowski, Tomasz)

Janusz Rożek urodził się 18 grudnia 1921 r. w Lublinie, był synem Andrzeja i Natalii z domu Grela. Rodzina wkrótce przeniosła się do Charlęża, a potem do Milejowa, gdzie pan Janusz ukończył szkołę powszechną. Następnie podjął naukę w Gimnazjum Zamoyskiego w Lublinie, którą przerwał wybuch II wojny światowej. Na początku chciał przedostać się do wojsk polskich walczących w Afryce, ale po nieudanej próbie przejścia granicy słowackiej wrócił do Milejowa i wstąpił do Batalionów Chłopskich. Działał aktywnie w partyzantce, aż do wcielenia w 1945 r. do Wojska Polskiego. Walczył na froncie w Niemczech. Po powrocie do Polski stacjonował w Sokółce, Olsztynie i w Warszawie. Jego dywizję wcielono przymusowo do Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Z powodu aktywnego wspierania opozycyjnego PSL, został zwolniony z wojska i zdegradowany. Wrócił do Milejowa, zajął się handlem tytoniem (za co trafił do więzienia na Zamek) oraz profesjonalną fotografią. Ożenił się, osiedlił w Kolonii Górne i prowadził własne gospodarstwo rolne. W 1977 r. przez o. Ludwiska Wiśniewskiego nawiązał kontakt z Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela i rozpoczął agitację opozycyjną na wsi. W 1978 r. założył Tymczasowy Komitet Samoobrony Chłopskiej, pierwszą chłopską organizację opozycyjną. Z tego powodu był szykanowany i pobity przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. W 1980 r. został jednym z liderów NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność.” W stanie wojennym był internowany we Włodawie i Darłówku. Z powodu podjęcia próby agitacji wśród żołnierzy został skazany na 3 lata więzienia. Karę odbywał w Koszalinie, Strzegomiu i Wrocławiu. Wyszedł z więzienia na mocy amnestii w 1983 r. W 1989 r. został posłem do Sejmu z ramienia Komitetu Obywatelskiego. W 1990 został wiceprezesem PSL Mikołajczykowskiego. Od 2008 r. zasiadał w radzie naczelnej Stronnictwa Ludowego „Ojcowizna”. Odznaczony Krzyżem Walecznych i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 4 lipca 2013 r. w Kolonii Górnem. Jest pochowany na cmentarzu przy ul. Lipowej w Lublinie.

Janusz Rożek - relacja świadka historii

Wywiad z panem Januszem Rożkiem obejmuje bardzo długi okres od przedwojnia do czasów współczesnych. Na początku w obszernej wypowiedzi nie przerywanej pytaniami Rozmówca wspomina krótko swoją rodzinę i przechodzi do wybuchu II wojny światowej, opowieści o swojej nieudanej ucieczce do wojsk polskich w Afryce, walce z Niemcami w oddziale Batalionów Chłopskich w rejonie Milejowa, walce na froncie w 1945 r. Następnie przeskakuje do roku 1977, gdy nawiązał kontakt z Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela i rozpoczął działalność opozycyjną w okolicach Kolonii Górne, gdzie mieszkał. Wspomina powstanie Tymczasowego Komitetu Samoobrony Chłopskiej w 1978 r., a przede wszystkim związane z tym represje, ponieważ był nękany rewizjami, wzywaniem na kolegia, został ciężko pobity; SB podjęła nawet próbę zabójstwa. Pan Janusz opowiada dalej o internowaniu w stanie wojennym, głównie o ośrodku w Darłówku oraz o pobycie w więzieniach w Strzegomiu i Wrocławiu. Omawia okres Okrągłego Stołu i umowy w Magdalence, podkreślając swoje odrębne zdanie wobec podjętych tam decyzji. Krótko opisuje swoją pracę posła w pierwszym Sejmie po przełomie 1989 r. W części drugiej, z pytaniami i odpowiedziami, pan Janusz wspomina szerzej historię swojej rodziny, życie w rodzinnym Milejowie przed wojną, naukę w Gimnazjum Zamoyskiego w Lublinie, przedwojenny Lublin i zamieszkałą tam wtedy ludność żydowską. Bardzo skrótowo opowiada o losach Żydów w czasie wojny. Wraca do przeżyć w partyzantce, a następnie opowiada o swoich losach tuż po wojnie, gdy zajął się handlem tytoniem oraz profesjonalną fotografią. W wypowiedziach pana Janusza Rożka pojawiają się również refleksje o przyczynach podjęcia działalności opozycyjnej, o kosztach materialnych, a przede wszystkim emocjonalnych tej działalności, o obecnym samopoczuciu fizycznym i psychicznym, planach na przyszłość i o sytuacji współczesnej Polski i wschodniej Europy.

Czytaj więcej

Powiązane artykuły

Zdjęcia

Inne materiały