Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Mosze Korn

Mosze Korn - fotografia świadka historii
Mosze Korn - fotografia świadka historii (Autor: Czajkowski, Tomasz)

Mosze Korn urodził się 17 lipca 1918 roku w szpitalu żydowskim na ul. Lubartowskiej w Lublinie. Mieszkał wraz z rodzicami i sześciorgiem rodzeństwa (dwoje dzieci wcześnie zmarło) w małym domu na ul. Sierocej 3, zajmowali jeden pokój. Żyli w biedzie. Rodzina była bardzo religijna, na co dzień rozmawiali w jidysz. Wyjątkiem był szabat, kiedy ojciec posługiwał się hebrajskim. W wieku trzech lat Mosze rozpoczął naukę w chederze. Do 18 roku życia kontynuował naukę w bożnicach i jesziwie. Aby wyjść z biedy, podjął decyzję o opuszczeniu jesziwy i rozpoczęciu pracy. Dwa lata pracował w firmie Bengal znajdującej się na ul. Lubartowskiej. Przez sześć dni w tygodniu, po 12 godzin dziennie pakował paczki z lepem na muchy, który produkował zakład. Zarobione pieniądze przeznaczył na buty i ubranie. Rodzeństwo Moszego wcześnie opuściło dom. Brat był tapicerem. Siostra w 1935 roku wyszła za mąż za Wajcenfelda, właściciela sklepów na Krakowskim Przedmieściu, u którego wcześniej pracowała. Po ślubie pomagała finansowo rodzinie. 1 października 1939 roku, w wieku 21 lat, Mosze Korn uciekł do Rosji, gdzie przebywał 6 lat. Tam się ożenił się, urodziło mu się pierwsze dziecko – syn Salomon. W 1945 roku Mosze, wraz z żoną i dzieckiem, wrócili do Lublina. Nie odnalazł nikogo ze swoich krewnych. Ze względu na żonę, która była w 6 miesiącu ciąży, postanowił zostać w Lublinie. W grudniu urodził się drugi syn –Benjamin. Dwa miesiące później wyjechał z rodziną przez Szczecin do Niemiec. W Berlinie spędzili kilka miesięcy. Dostali mieszkanie w pozostałych po wojnie koszarach. Następnie pojechali do Frankfurtu licząc, że stamtąd łatwiej będzie wyjechać do Ameryki. Mosze zajął się handlem, najpierw przywoził czekolady z Anglii, potem kawę. W piwnicy założył hurtownię. W 1951 roku urodził się trzeci syn. Rodzina została we Frankfurcie. Moszepostanowił kupić ziemię i zajął się budową mieszkań. Po kilku latach Mosze zaczął robić interesy również w Nowym Jorku i w Izraelu. W Tel Awiwie wzniósł hotel Sheraton. W biednej dzielnicy założył i sfinansował budowę domu dla ponad setki dzieci. Dzieci spędzają tam czas kiedy ich rodzice pracują.

Mosze Korn - relacja świadka historii

W relacji Mosze Korn opowiada o swojej najbliższej rodzinie i domu rodzinnym – poznaniu się rodziców i ich zaaranżowanym przez dziadka ślubie, sytuacji materialnej rodziny, pracy ojca i o warunkach panujących w mieszkaniu przy ul. Sierocej 3. Sporo wspomnień dotyczy ojca, który był bardzo religijnym człowiekiem, pracował jako dajan w rabinacie w Lublinie i był wielce szanowaną osobą, nawet przez Polaków. Przedwojenne wspomnienia dotyczą również chederu i jesziwy, w której uczył się Mosze Korn, a następnie porzucenia religijnego życia i rozpoczęcia pracy w fabryce lepów na muchy Bengal, która znajdowała się na ul. Lubartowskiej. Mosze Korn nie opowiada o swoich wojennych przeżyciach, jedynie krótko wspomina swoją ucieczkę na Wschód w październiku 1939 roku i pierwsze miesiące życia w trudnych warunkach – spanie na podłodze w synagodze z innymi uchodźcami i otrzymywanie zupy od dobrych ludzi. Dalsza część relacji dotyczy powrotu z Rosji w 1945 roku do Lublina i wyjazdu przez Szczecin do Niemiec – najpierw do Berlina, a następnie do Frankfurtu. Mosze Korn opowiada o początkach swojego biznesu – sprowadzaniu kawy i czekolady z Anglii, a następnie o budowaniu mieszkań we Frankfurcie, w Nowym Jorku oraz hoteli w Tel Awiwie.

Czytaj więcej