Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Józef Koporski

Józef Koporski - fotografia świadka historii
Józef Koporski - fotografia świadka historii (Autor: Wejman, Wioletta)

Józef Koporski - relacja świadka historii

Relacja Józefa Koporskiego to opowieść o atmosferze przedwojennego Lublina. Rozmówca zapamiętał wiele szczegółów z tamtego okresu. Bardzo wnikliwie opisuje wygląd ulicy Narutowicza przy której mieszkał. Wspomina sklepy, wygląd kamienic, właścicieli kamienic oraz mieszkańców. Kilka uwag poświęcił relacjom dzieci polskich z żydowskimi. Niezwykle cenne są refleksje Józefa Koporskiego dotyczące zwyczajów, które obowiązywały w przedwojennym świecie oraz wspomnienie o życiu i zwyczajach bogatej rodziny ziemiańskiej w dwudziestoleciu międzywojennym. W swojej opowieści autor nie pomija też innych rejonów Lublina: opowiada o wyglądzie Ogrodu Saskiego, Krakowskiego Przedmieścia, specyficznej atmosferze Starego Miasta, wyglądzie nieistniejącej już dzisiaj ulicy Szerokiej. Ważna część relacji to wspomnienie o przedwojennych przysmakach. Autor barwnie opowiada o potrawach, które zniknęły z kulinarnego krajobrazu. Wymienia przysmaki podawane na co dzień oraz te które serwowano podczas świąt. W ostatniej części relacji Józef Koporski wspomina czasy II wojny światowej. Opowiada o swojej wyprawie do piekarni i bombardowaniu Lublina 9 września 1939 roku, którego był świadkiem. Mówi również o pobiciu ojca przez Niemca w czasie okupacji oraz o pobiciu. W zakończeniu rozmowy Józef Koporski zaśpiewał dwie, przedwojenne piosenki o Lublinie. Cała relacja będzie dostępna na stronie internetowej po autoryzacji.

Czytaj więcej

Józef Koporski - relacja świadka historii

Relacja Józefa Koporskiego to opowieść o trudnych czasach okupacji. Swoje wspomnienia rozpoczyna chronologicznie od opisu atmosfery jaka panowała w pierwszych dniach września 1939 roku. Opisuje bombardowanie Lublina. Ciekawe są refleksje na temat reakcji społeczeństwa na wiadomości o działaniach wojennych. W relacji znajdziemy też informacje o tym jak wyglądało życie codzienne podczas niemieckiej okupacji. Warto zwrócić uwagę na fragmenty relacji w których autor opisuje to co działo się z lubelskimi Żydami podczas wojny. Do szczególnie ciekawych należy opis getta lubelskiego do którego Józef Koporski wszedł przez piwnice znajdujące się przy ulicy Kowalskiej. Cała relacja będzie dostępna na stronie internetowej po autoryzacji.

Czytaj więcej

Józef Koporski - relacja świadka historii

Pan Józef opowiedział fragment historii swojego życia po zakończeniu II wojny światowej. Wspominał wrażenia wywołane przez żołnierzy Armii Czerwonej oraz swój pobyt na wsi w lecie 1944 roku. Szczególnie wrył mu się w pamięć 25 lipca 1944 roku i widok ofiar hitlerowskiego mordu na Zamku popełnionego trzy dni wcześniej. W czasie komunistycznych rządów on sam był więźniem Zamku. I właśnie temu problemowi poświęcił dużą część relacji. Pan Józef bardzo szczegółowo opisał sposoby znęcania się nad więźniami. Opowiedział również o stosunkach między uwięzionymi. Opowieść zakończył dowcipem o porewolucyjnych porządkach w ZSRR.

Czytaj więcej

Józef Koporski - relacja świadka historii

Pan Józef mówił o rzeczywistości społecznej czasów stalinizmu. Znamienne, że okres pobytu PKWN-u w Lublinie nie utrwalił się w pamięci rozmówcy. Lata od 1944 do 1956 roku stanowiły po prostu jeden ciąg negatywnie ocenianych politycznych zdarzeń. W rozważaniach nad historią Polski w czasach II wojny światowej i PRL-u podkreślił rolę kościoła oraz samoorganizacyjne zdolności Polaków. Opowiedział historię swojej kamienicy, w której aż do 2011 roku mieszkali funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa. Nakreślił również typ idealny pracownika tych służb. Od wczesnych lat młodości związany z życiem kulturalnym Lublina, wysoko ocenił poziom Teatru Osterwy. Dla rozmówcy kulturalne życie miasta było jedną z odskoczni od szarej codzienności. Na zakończenie rozmowy pan Józef przeczytał kilka swoich wierszy powstałych na kanwie wydarzeń politycznych, społecznych a nawet ekonomicznych, których był świadkiem.

Czytaj więcej

Józef Koporski - relacja świadka historii

Pan Józef opowiadał o swoich życiowych wyborach dokonanych po wyjściu z więzienia na Zamku. Swoją postawę określił jako wallenrodyzm. Uważa również, że główną zasadą jego życia było niesienie pomocy innym. Druga część rozmowy dotyczyła historii Lubelskiego Klubu Jeździeckiego. Pan Józef wspominał wspaniałe konie, które wyszły ze stadniny w Lublinie oraz wybitnych zawodników. Będąc przez wiele lat instruktorem jazdy sformułował ciekawe uwagi dotyczące nauki jazdy na koniu. Barwnie opisał życie towarzyskie lubelskiej elity. Relacje zakończył opowiadając dowcip o koniach.

Czytaj więcej

Józef Koporski - relacja świadka historii

Pan Józef opowiedział o swoich występach teatralnych oraz zaangażowaniu w produkcje filmowe powstające w Lublinie. Część relacji poświęcił przedstawieniu prywatnego życia lubelskiego malarza Zygmunta Kazimierza Bartkiewicza. Narracja rozmówcy dotyczyła również odbudowy Starego Miasta. Rozmówca przedstawił swój punkt widzenia na węzłowe wydarzenia z lat 1944 - 1978. Zwraca uwagę informacja o korytarzu powietrznym nad Lublinem, którym leciały samoloty zaopatrujące wojska Układu Warszawskiego interweniujące w Czechosłowacji. Punkt widzenia pana Józefa wyróżnia indywidualizm religijny, odrzucający wspólnotowe egzaltacje religijne a podkreślający znaczenie własnego doświadczenia. W licznych dygresjach czytelnik znajdzie opis świąt narodowych obchodzonych w Lublinie przed II wojną światową , wojenną historię pomnika Józef Piłsudskiego, charakterystykę Zygmunta Łupiny oraz historię obrazu przedstawiającego Józefa Czechowicza jedzącego śliwki.

Czytaj więcej

Józef Koporski - relacja świadka historii

Pan Józef podkreślił znaczenie pontyfikatu Jana Pawła II dla Polaków w okresie komunizmu. Wysoko ocenił dążenia Polaków do wyzwolenia się spod wpływu komunizmu. Mimo to nie był bezkrytyczny w ocenie Solidarności oraz reform przeprowadzonych przez Leszka Balcerowicza. Rozmówca krytykował zarówno mity dotyczące socjalizmu jak i wady narodowe Polaków. Znaczna część opowieści dotyczyła codziennego życia w czasach socjalizmu. Opowiadał o telewizji, czekaniu na telefon oraz odgórnym planowaniu w zakładach pracy. Z przejęciem opisał swój ulubiony samochód – „Syrenkę”.

Czytaj więcej