Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Wanda Jezierska

Wanda Jezierska, z domu Karaś, urodziła się 30 czerwca 1929 roku w Gdyni. Mama, Julianna Karaś z domu Dzienisz, pracowała jako kucharka u komandora, gdzie został zatrudniony również ojciec pani Wandy (jako pomocnik). Matka pochodziła z Pomorza, a ojciec z Wilkowa na Lubelszczyźnie. Pobrali się w Gdyni i zamieszkali przy ulicy Świętojańskiej. Rodzice prowadzili sklep kolonialno-spożywczy, ojciec dodatkowo pracował jako strażnik w porcie. Dzięki dobrej znajomości języka niemieckiego pani Wanda niejednokrotnie pomagała przy prowadzeniu sklepu. Po wybuchu II wojny światowej ojciec został zabrany do niewoli, ale dzięki interwencji matki został wypuszczony. Po tym zdarzeniu rodzice postanowili, że opuszczą Gdynię. Wyjechali w grudniu 1939 roku, podróżując pociągiem najpierw do Kutna, a następnie do Lublina. Ostatecznie osiedlili się w Lublinie na ulicy Wyszyńskiego 7 (u rodziny). Po czym przez krótki okres mieszkali w Wilkowie, jednak na powrót zamieszkali w Lublinie, gdzie ojciec zaczął zajmować się szmuglowaniem – w czym pani Wanda i jej siostry mu pomagały. W październiku 1941 roku, z powodu powikłań ciąży i poronienia, zmarła jej matka. Ojciec ponownie się ożenił. W trudnej sytuacji życiowej otrzymali pomoc od sióstr kanoniczek i Rady Głównej Opiekuńczej. Dzieci zyskały możliwość nauki w szkole na ulicy Jezuickiej. Pani Wanda w wieku 13 lat przystąpiła do pierwszej komunii świętej u Dominikanów. Zamieszkali przy ulicy 1 Maja 47, gdzie ulokowali się również ich sąsiedzi z Gdyni –państwo Racowie. Niedługo później Racowie przenieśli się do Warszawy, pozostawiając mieszkanie rodzinie Karasiów. Pani Wanda w 1944 roku ukończyła siódmą klasę i zapisała się do szkoły Urszulanek. Nie rozpoczęła tam jednak nauki, ponieważ została zmuszona do podjęcia pracy. Po wojnie została z siostrą w Lublinie, a reszta rodziny wyjechała za Sandomierz. Mieszkały dalej przy ulicy 1 Maja. Pracowała w cukierni na ulicy Noworybnej, gdzie poznała swojego męża – Mariana Czułowskiego. Początkowo zamieszkali w mieszkaniu męża przy ulicy Gromadzkiej, później przeprowadzili się do Jeleniej Góry. Jednak niedługo po urodzeniu pierwszego dziecka wrócili do Lublina, gdzie pani Wanda zaczęła pracę w zakładach piekarniczych, a jej mąż w cukierni. Była przewodniczącą Rady Zakładowej, organizowała wycieczki. W okresie PRL przez pewien czas należała do PZPR-u.

Wanda Jezierska - relacja świadka historii

Relacja w całości poświęcona jest historii życia pani Wandy Jezierskiej oraz jej rodziny. Opowiada o stosunkach polsko-niemieckich na terenie Gdyni przed wojną, o pracy i obowiązkach rodziców, o aresztowaniu ojca przez gestapo oraz interwencji matki, po której został wypuszczony. Pani Wanda wspomina podróż z Gdyni do Kutna, gdzie oczekując na pociąg do Lublina, po raz pierwszy spotkała Żydów w tradycyjnych strojach. Mówi także o warunkach w jakich mieszkała wraz z rodziną zaraz po przyjeździe do Lublina, jak również realia życia codziennego w czasie II wojny światowej.

Czytaj więcej

Wanda Jezierska - relacja świadka historii

Pani Wanda Jezierska w swojej relacji opowiada o życiu, które wiodła wraz z rodziną w Gdyni oraz warunkach bytowych po przyjeździe do Lublina. Wspomina realia życia w czasie II wojny światowej, edukację, pracę w cukierni na ulicy Noworybnej. Mówi o więźniach Majdanka oraz ich próbie ucieczki, która dla niektórych zakończyła się sukcesem. Opowiada o losach społeczności żydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, przy tym wspomina, jak dwukrotnie była świadkiem zastrzelenia dzieci żydowskich.

Czytaj więcej

Wanda Jezierska - relacja świadka historii

Relacja pani Wandy Jezierskiej dotyczy okresu Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Wspomina o życiu codziennym po wyzwoleniu, przeprowadzce do Jeleniej Góry i narodzinach pierwszej córki. Opowiada o cudzie lubelskim, wyborze Karola Wojtyły na papieża. Opisuje realia życia w PRL-u – handel, zaopatrzenie sklepów, takich jak PEWEX i Baltona, pracę w ramach czynów społecznych i możliwości zawodowe w tym okresie. Wspomina także takie wydarzenia, jak pochody pierwszomajowe oraz pierwsze wolne wybory w 1989 roku.

Czytaj więcej