Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Aleksander Jackowski

Aleksander Jackowski - fotografia świadka historii
Aleksander Jackowski - fotografia świadka historii (Autor: Czajkowski, Tomasz)

Aleksander Jackowski urodził się w Warszawie 19 stycznia 1920 roku. Uczęszczał do gimnazjum im. Stanisława Staszica, gimnazjum Ziemi Mazowieckiej oraz gimnazjum im. ks. Jana Długosza we Włocławku. Maturę zdał eksternistycznie w 1939 roku, następnie we wrześniu tego roku wyjechał do Lwowa z zamiarem rozpoczęcia studiów na tamtejszym uniwersytecie, jednak plany pokrzyżowała wojna. W 1940 roku został wywieziony na Syberię, gdzie przebywał do 1943 roku początkowo w miejscowości Łorba, zajmując się wyrębem i obróbką drzewa, a po podpisaniu układu Sikorski-Majski w Tobolsku, pracując jako palacz, a później buchalter. Otrzymał obywatelstwo radzieckie i wstąpił do armii Berlinga. Brał udział m.in. w bitwach pod Lenino i pod Puławami, a także w walkach o Warszawę. Po upadku powstania warszawskiego był zastępcą komendanta wojskowego na Pradze. Po wojnie w randze majora współtworzył Ministerstwo Spraw Zagranicznych, gdzie piastując stanowisko dyrektora Departamentu Prasy i Informacji, do 1948 roku prowadził konferencje dla dziennikarzy. W 1948 roku rozpoczął studia socjologiczne na Uniwersytecie Warszawskim. Redagował dział plastyki, teatru i muzyki w tygodniku „Odrodzenie”, następnie był zastępcą kierownika artystycznego Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze”. W latach 1949-1985 pracował w Państwowym Instytucie Sztuki (przekształconym w Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk) na stanowisku kierownika Zakładu Badania Sztuki Ludowej i Folkloru, a później Pracowni Sztuki Nieprofesjonalnej. Od 1952 do 1998 roku był redaktorem naczelnym kwartalnika „Polska Sztuka Ludowa”, któremu zmienił nazwę na „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”. Był organizatorem licznych wystaw i autorem książek oraz artykułów naukowych, członkiem Komisji Stypendium i Zakupów Dzieł Współczesnej Sztuki Ludowej Ministerstwa Kultury i Sztuki (1960-1989), komisji ministerialnej weryfikującej kandydatów do tytułu twórcy ludowego (1971-1975), przewodniczącym Sekcji Plastyki Rady Naukowej Stowarzyszenia Twórców Ludowych w latach 1983-1989, członkiem Komitetu Nauk Etnologicznych Polskiej Akademii Nauk oraz członkiem Stowarzyszenia Historyków Sztuki i Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Wielokrotnie przewodniczył jury konkursów sztuki ludowej ogólnopolskich oraz regionalnych. Wykładał w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego. Zmarł 1 stycznia 2017 roku w Warszawie. Przy sporządzeniu biogramu wykorzystano informacje pochodzące ze stron: https://www.nagrodakolberg.pl/laureaci-prof._aleksander_jackowski; https://relacjebiograficzne.pl/demo/audio/220-aleksander-jackowski

Aleksander Jackowski - relacja świadka historii

Aleksander Jackowski opowiada o rodzinie, latach szkolnych, poznaniu Reni, nastrojach antysemickich, wyjeździe do Lwowa po wybuchu II wojny światowej, drodze na Syberię i pobycie tam, warunkach życia, zgłoszeniu się do współorganizowanego przez Wandę Wasilewską ludowego Wojska Polskiego, pracy w MSZ-ecie, pracy w redakcji pisma „Odrodzenie”, współpracy z Tadeuszem Sygietyńskim przy zespole Mazowsze, pracy w Instytucie Sztuki, redagowaniu „Polskiej Sztuki Ludowej”, a później „Kontekstów. Polskiej Sztuki Ludowej”, twórcach ludowych, m.in. Nikiforze. Wspomina również Stefana Ossowieckiego, Józefa Czapskiego, Jakuba Bermana, charakteryzuje władzę w PRL-u.

Czytaj więcej

Aleksander Jackowski - relacja świadka historii

Aleksander Jackowski mówi o stosunkach polsko-żydowskich w przedwojennej Warszawie, wakacjach spędzonych w Kazimierzu Dolnym tuż przed wybuchem II wojny światowej i atmosferze w przededniu wojny, Adolfie Nowaczyńskim, wybuchu II wojny światowej. Część relacji dotyczy dywizji kościuszkowskiej, ludzi z nią związanych, mowa o Karolu Świerczewskim, Wiktorze Groszu, Romanie Zambrowskim, Włodzimierzu Sokorskim, marszu I Polskiej Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki przez Polskę i reakcjach Polaków, wejściu do niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku, próbie przekroczenia Wisły pod Dęblinem, powstaniu warszawskim, wejściu do Warszawy 17 stycznia 1945 roku, końcu wojny. Aleksander Jackowski opowiada również o Bolesławie Bierucie, wpływach radzieckich na władzę w PRL-u, Józefie Różańskim, Władysławie Gomułce, pogromie kieleckim, śmierci Józefa Stalina, Marcu 1968 roku, Nikiforze Krynickim, Grzegorzu Przemyku. Relację kończy przesłanie do młodych i refleksja o śmierci.

Czytaj więcej