Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Jakub Gorfinkiel

Jakub Gorfinkiel - fotografia świadka historii
Jakub Gorfinkiel - fotografia świadka historii (Autor: Czajkowski, Tomasz)

Jakub Gorfinkiel urodził się 26 stycznia 1947 r. w Mironowce na Ukrainie jako syn Rafaela – polskiego Żyda z Lublina – i Marii (Miriam) z domu Bildman. Miał siostrę Olgę i brata Icka. W 1958 r. rodzina wyjechała do Polski i osiedliła się w Lublinie. Mieszkali na ul. Niecałej 3. Pan Jakub skończył szkołę podstawową i średnią, maturę zdał w Liceum Zamoyskiego. Studiował przez rok psychologię na Uniwersytecie Warszawskim, następnie ekonomię na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej. Od dzieciństwa aktywnie uczestniczył w działalności lubelskiego oddziału TSKŻ. W 1967 r. władze odebrały mu polskie obywatelstwo, co było represją za krytyczne wypowiedzi na zebraniach potępiających zwycięstwo Izraela w wojnie sześciodniowej. Zagrożony deportacją do ZSRR i pod wpływem antysemickiej nagonki, w sierpniu 1969 r. wyjechał do Izraela. Zaadaptował się szybko do nowych warunków i ściągnął do kraju rodzinę. Skończył studia ekonomiczne i pracował całe życie w tym zawodzie. Mieszkał w Tel Awiwie. Ożenił się i miał dwie córki. Działał aktywnie w ziomkostwie lubelskim w Izraelu w okresie, gdy kierował nim Josi Dakar. Był także członkiem grupy emigrantów marcowych Reunion 68. Zmarł w 2018 r.

Jakub Gorfinkiel - relacja świadka historii

Czytaj więcej

Jakub Gorfinkiel - relacja świadka historii

Wywiad z panem Jakubem Gorfinklem jest niezwykle bogaty i wielowątkowy, choć zasadniczo skupia się na tym okresie jego życia, gdy mieszkał w Lublinie (lata 1958-1969). Na początku pan Jakub opowiada o swoim dzieciństwie w miasteczku Mironowka na Ukrainie oraz o historii wojennej jego ojca Rafała, która ocalał w ZSRR. Następnie przechodzi do opisu repatriacji do Polski w 1958 r.: dyskusji między rodzicami, przyjazdu do punktu zbornego na Śląsku, udanej próbie powrotu do rodzinnego miasta ojca, Lublina, wraz ze znalezieniem tam mieszkania i środowiska żydowskiego. Pan Jakub bardzo dużo miejsca poświęca opisowi życia Żydów lubelskich w latach 60-tych: wspomina przede wszystkim działalność oddziału TSKŻ: spotkania, odczyty, kursy jidysz, sprzątanie kirkutu, kolonie letnie i zimowe, wizyty w innych miastach, kontakty z warszawskim klubem „Babel”, odsłonięcie Pomnika Ofiar Getta. Wymienia wielu znajomych z TSKŻ i opowiada o ich losach. Opisuje dom na Niecałej 3, w którym mieszkał, jako dom żydowski. Poza żydowskim wątkiem, pan Jakub wspomina także skrótowo życie codzienne w Lublinie, szkołę, pozytywny szok towarzyszący przyjazdowi z ZSRR. Następny segment wywiadu to dramatyczne wydarzenia od początku nagonki antysemickiej po wojnie sześciodniowej w 1967 do emigracji całej rodziny Gorfinklów w 1969 r. Pan Jakub wspomina swoją działalność odkłamującą propagandę państwową w 1967 r. i utratę z tego powodu obywatelstwa polskiego. Opisuje wydarzenia marca 1968 r. w Warszawie i Lublinie, rozpętaną nagonkę antyżydowską, zwolnienia ludzi ze stanowisk i z pracy (m.in. ojca), oskarżenia klubu „Babel” o organizowanie strajków studenckich, wreszcie motywy decyzji o wyjeździe do Izraela. W ostatniej części pan Jakub opowiada o działalności ziomkostwa lubelskiego w Izraelu, w którym zajmuje się ustalaniem tożsamości 38 tysięcy Żydów, którzy mieszkali w Lublinie w 1938 r. Wspomina także swoje powroty do Lublina w 2005 i 2007 r. Kończy rozmowę przesłaniem do młodzieży polskiej i miłymi słowami pod adresem „Bramy Grodzkiej – Teatru NN”.

Czytaj więcej

Jakub Gorfinkiel - relacja świadka historii

Na początku w swobodnej wypowiedzi pan Jakub Gorfinkel streszcza historię swojej rodziny, zwłaszcza ojca, który przebywał w czasie wojny w ZSRR, wspomina repatriację do Polski w 1958 r., osiedlenie się w Lublinie, lubelskie mieszkanie, działalność w młodzieżowym klubie TSKŻ. Następnie opowiada sekwencję wydarzeń od wojny sześciodniowej w 1967 r., przez odebranie mu polskiego obywatelstwa w ramach represji za wspieranie Izraela, nagonkę antysemicką i rozruchy Marca 1968 r. do wyjazdu na stałe do Izraela. W następnej części pan Jakub odpowiada na pytania prowadzącego, które wyjaśniają i pogłębiają kwestie poruszone wcześniej. Pan Jakub opowiada nieco więcej o życiu w ZSRR do 1958 r., budowie domu w Mironowce na Ukrainie, mieszkaniu w Lublinie na ul. Niecałej i żydowskich sąsiadach (m.in. pan Nachum Szyc – Parasolnik), życiu codziennym w latach 60-tych, swojej żydowskiej tożsamości, atmosferze w 1968 r. Porusza też szerzej temat przyjazdu do Izraela i adaptacji do życia w nowym kraju – zarówno swojej własnej, jak i rodziców. Wspomina też o swoich powrotach do Lublina, staraniach o odzyskanie obywatelstwa polskiego, działalności w ziomkostwie lubelskim w Izraelu i grupie Reunion 68 oraz o zjeździe Lublinerów w Lublinie w 2017 r.

Czytaj więcej