Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Icchak Carmi

Icchak Carmi - fotografia świadka historii
Icchak Carmi - fotografia świadka historii (Autor: -)

Icchak Carmi urodził się jako Izaak Wajnryb 23 listopada 1923 roku w Lublinie. Mieszkał z rodziną na ulicy Lubartowskiej 61. Chodził do żydowskiej szkoły powszechnej na ulicy Zamojskiej, a następnie do Gimnazjum Humanistycznego. Na początku września 1939 roku razem z ojcem uciekł na wschód. Najpierw zatrzymali się w Łucku, a potem zamieszkali w Kowlu. Stamtąd zostali wywiezieni na Syberię, gdzie pracowali przy wyrębie lasu. Po podpisaniu układu Sikorski-Majski zostali zwolnieni z obozu, udali się na południe i pracowali w różnych kołchozach na terenie Uzbekistanu. W 1946 wraz z ojcem wrócił do Polski. Matka z bratem, którzy zostali w Lublinie, zginęli prawdopodobnie w obozie zagłady w Bełżcu. W latach powojennych Icchak Carmi współpracował z Brichą –organizował nielegalną imigrację Żydów z Europy do Palestyny. W 1948 roku, kiedy powstało państwo Izrael, został przyjęty do pracy w poselstwie Izraela w Warszawie. W 1950 roku wyjechał do Francji, a następnie w 1951 roku do Izraela. W rok po przyjeździe do Izraela został zmobilizowany. Po odbyciu 3 miesięcznej służby został przeniesiony do rezerwy. Za namową swojego dowódcy wstąpił do szkoły oficerskiej. Brał udział w wojnie sueskiej (1956 rok), wojnie sześciodniowej (1967 rok) oraz w wojnie Jom Kippur (1973 roku). W wojsku doszedł do stopnia podpułkownika. W międzyczasie ukończył studia ekonomiczne i rozpoczął pracę w izraelskiej firmie zajmującej się przemysłem rakietowym – Israel Aircraft Industries Ltd International. Razem z żoną Krystyną mieszkał w Riszon le-Cijjon. Icchak Carmi zmarł w 2016 roku.

Icchak Carmi - relacja świadka historii

W relacji Icchak Carmi, urodzony jako Izaak Wajnryb, opowiada o swoim dzieciństwie i domu rodzinnym przy ulicy Lubartowskiej 61. Wspomina okolice swojego domu, zabawy w pobliskiej cegielni, naukę jazdy konnej i sklepik pana Proczka, w którym kupował kiełbasy. Opowiada o szkołach do których chodził – szkole powszechnej numer 28, która znajdowała się na ulicy Zamojskiej, o Gimnazjum Humanistycznym, oraz o pracujących tam nauczycielach. W relacji także mowa o dwóch antysemickich wypadkach, które spotkały młodego Icchaka – raz ktoś wbił mu nóż w plecy, drugim razem, gdy był już uczniem gimnazjum, został zaatakowany przez grupę studentów. Wspomnienia z okresu wojny dotyczą wybuchu wojny i decyzji opuszczenia Lublina. Icchak Carmi opowiada jak poszedł z ojcem na Wschód, najpierw do Łucka, a następnie do Kowla, skąd zostali zesłani na Syberię. Szczegółowo opisany jest pobyt w obozie w obwodzie nowosybirskim – praca i warunki tam panujące, mrozy, wyżywienie i choroby panujące wśród zesłańców. W dalszej części relacji mowa o wojennej tułaczce i życiu w kołchozach w Uzbekistanie. Icchak Carmi opowiada o swoich powojennych losach – powrocie do Lublina w 1946 roku, współpracy z Brichą i o współorganizowaniu nielegalnej imigracji Żydów do Palestyny, wyjeździe do Francji, a następnie do Izraela w 1951 roku. Wspomina służbę wojskową i szkołę oficerską oraz swój udział w wojnach Izraela – szczegółowo opisuje manewry wojskowe podczas wojny Jom Kippur w 1973 roku.

Czytaj więcej