Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Yechiel Birman

Yechiel Birman - fotografia świadka historii
Yechiel Birman - fotografia świadka historii (Autor: Czajkowski, Tomasz)

Yechiel Birman urodził się w 1927 roku w Lublinie. Ojciec, Icchak Birman, był krawcem. Matka Sara, z domu Sztatman, pochodziła z Cycowa. Po rozwodzie rodziców zamieszkał z mamą u dziadków w Cycowie. We wrześniu 1939 roku wyjechał z mamą do Związku Radzieckiego, gdzie spędził II wojnę światową, m.in. na Uralu i w Kazachstanie. Po wojnie wrócił do Polski, ale słysząc o pogromach wyjechał z kraju. Jako uchodźca przebywał w Czechosłowacji, w Wiedniu i we Włoszech. Następnie wyjechał do odnalezionej przez mamę kuzynki do Paryża. W 1949 roku wyjechał do Izraela. Pierwsze trzy miesiące spędził w obozie przejściowym dla nowych imigrantów. Przez 31 lat służył w armii izraelskiej. W 1991 roku przeszedł na emeryturę. Ma troje dzieci, siedem wnuczek i pięcioro prawnuków. Mieszka z żoną w Bat Jam w Izraelu.

Yechiel Birman - relacja świadka historii

Yechiel Birman opowiada o swoim dzieciństwie w przedwojennym Cycowie – miasteczku w którym zamieszkał z mamą u swoich dziadków po rozwodzie rodziców. Wspomina m.in. święta żydowskie, naukę w chederze i szkole powszechnej oraz mówi o relacjach między Polakami a Żydami. Następnie opisuje wejście armii radzieckiej do Cycowa i ucieczkę na Wschód razem ze swoją mamą. Yechiel Birman wspomina wyjazd z Polski w 1946 roku. Pokazuje dokumenty świadczące o losie powojennego uchodźcy, które zachował z pobytu w Czechosłowacji, w Wiedniu, we Włoszech i we Francji. Relacja dotyczy również czasów współczesnych i życia w Izraelu – służby w izraelskiej armii, przejścia na emeryturę, radości z dzieci, wnuków i prawnuków. Yechiel Birman na co dzień nie posługuje się językiem polskim, a jego relację charakteryzują liczne rusycyzmy. Na część pytań odpowiada w języku jidysz, którym posługiwał się w domu rodzinnym, oraz w języku hebrajskim.

Czytaj więcej