Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Tadeusz Baszyński

Tadeusz Baszyński - fotografia świadka historii
Tadeusz Baszyński - fotografia świadka historii (Autor: Czajkowski, Tomasz)

Tadeusz Baszyński urodził się 15 października 1926 roku w Koźminie w Wielkopolsce. W grudniu 1939 r. jego rodzina została przymusowo przesiedlona na Lubelszczyznę. Okupację przeżył w miejscowości Sobieszyn w powiecie ryckim. Podjął naukę w Gimnazjum i Liceum im. Adama Czartoryskiego w Puławach, które działało tajnie i w nim w 1944 r. zdał małą maturę, a w 1946 r., już jawnie, dużą maturę. W latach 1946-1951 studiował chemię na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Następnie pracował w Akademii Medycznej w Białymstoku w Zakładzie Biologii. W grudniu 1957 r. przeniósł się do Lublina i podjął pracę w Zakładzie Fizjologii Roślin Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi na Uniwersytecie Marii Curie- Skłodowskiej w Lublinie. Tam obronił doktorat (1960 r.), habilitację (1964 r.) i uzyskał tytuły profesorskie (nadzwyczajnego w 1973, zwyczajnego w 1980 r.). W 1965 r. został dziekanem Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi. W [19]74 roku objął kierownictwo Katedry Fizjologii Roślin. W latach 1973-1981 był dyrektorem Instytutu Biologii. Jest autorem ponad 300 prac naukowych: najbardziej znane są te dotyczące fotosyntezy roślin w warunkach stresu środowiskowego. W 1980 r. wstąpił do „Solidarności” W 1981 r. został wybrany rektorem UMCS. Wszedł z skład nieformalnej Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich powołanej w 1981 r. w celu naciskania na władze w sprawach szkolnictwa wyższego. 21 maja 1982 r. został bezprawnie odwołany ze stanowiska rektora z powodu odmowy zwolnienia z pracy dwojga dziekanów. Pozostał na uczelni i nadal kierował Katedrą Fizjologii Roślin. W 1989 r. należał do Komitetu Obywatelskiego w Lublinie przygotowującego wybory kontraktowe do Sejmu i Senatu. W 1997 r. przeszedł na emeryturę. W 1954 r. ożenił się z Wiesławą Sokołowską, z którą miał później troje dzieci: Joannę, Magdalenę i Wojciecha. Był znawcą-hobbystą architektury sakralnej, literatury pamiętnikarskiej i historycznej oraz zapalonym cyklistą i działaczem PTTK. Od 1957 r. mieszkał nieprzerwanie w Lublinie. Zmarł 15 października 2009 r. Został pochowany na cmentarzu na Lipowej.

Tadeusz Baszyński - relacja świadka historii

Rozmowa z panem profesorem Tadeuszem Baszyńskim krąży wokół dwóch tematów. Pierwszy to środowisko akademickie Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie w okresie karnawału „Solidarności” oraz stanu wojennego w latach 1980-1982, kiedy pan profesor był rektorem tej uczelni. Opis ten jest niezwykle detaliczny. Pan profesor wspomina stosunki na uczelni, zaangażowanie pracowników w działalność opozycyjną, swój wybór na rektora, zmiany na uczelniach, jakie wprowadzała „Solidarność”, działalność środowiska akademickiego w całej Polsce, strajki przed grudniem 1981 i w stanie wojennym, pacyfikację strajków, kontakty z władzami, zarząd uczelnią w stanie wojennym, sprawę usunięcia go z funkcji rektora. Postscriptum do tego tematu jest opis wrażeń z pielgrzymki Jana Pawła II w 1987 r. oraz pracy w Komitecie Obywatelskim w Lublinie przed wyborami w 1989 r. Drugi zespół tematów dotyczy okresu znacznie wcześniejszego, a mianowicie dziejów Liceum im. księcia Adama Czartoryskiego w Puławach w latach 40-tych. Pan profesor był uczniem tej szkoły jeszcze w okresie okupacji niemieckiej, gdy była ona tajna, oraz przez półtora roku po zakończeniu wojny. Opisuje drobiazgowo tajne nauczanie i tajne egzaminy, odzyskanie szkoły, budynek, warunki nauki, niezwykłą atmosferę, nauczycieli na czele z dyrektorem Włodzimierzem Zinkiewiczem oraz uczniów i ich losy. Pan profesor wspomina także Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa IUNG, który był bardzo ważnym miejscem także kulturalno-towarzyskim w Puławach.

Czytaj więcej

Zdjęcia