Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Wyprawy na poziomki na Czwartek i Dziesiątą - Jacek Bocheński - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Na poziomki w Lublinie można było pójść na Czwartek, gdzie potem mieszkała przez lata moja siostra w osiedlu, a autobusem pojechać na Dziesiątą. Mam przed oczami taki widok: ojciec leży na trawie, a ja mu przynoszę poziomki, które gdzieś znalazłem. To chyba było na tej Dziesiątej. No więc Czwartek, mityczny Czwartek z poziomkami. Myślę, że tam już były zabudowania wtedy. To nie tylko było wzgórze. Może nie było ulicy Czwartek zbudowanej później i domów, w których potem mieszkała moja siostra....

Czytaj więcej

Sąsiedztwo na Czwartku - Helena Szmuness - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Te domy były poustawiane w ten sposób, że była jakaś przestrzeń między tymi domami i nasze okna wychodziły na następny dom. Na inne mieszkania. To były identyczne domy właśnie trzypiętrowe czy czteropiętrowe. Tę dzielnicę zbudowano bez żadnej infrastruktury w ogóle. Był jeden sklepik, [do] którego trzeba było wyjść właściwie poza dzielnicę. Natomiast koło nas, tam gdzie były te domy, to stała budka, gdzie się kupowało mleko i bułki. I to było wszystko. Oni chyba planując tę dzielnicę zapomnieli, że ludzie...

Czytaj więcej

Mieszkanie na Czwartku - Helena Szmuness - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Mieszkanie, które myśmy zajmowali już na Czwartku, miało dwa pokoje z kuchnią, łazienką i przedpokojem. To było takie standardowe na tamte czasy mieszkanie zupełnie, dwa pokoje z kuchnią. Chyba na drugim albo na trzecim [piętrze]. Myśmy mieszkali na przedostatnim piętrze. To były czterokondygnacyjne mieszkania. [Były] dwa pokoje, gdzie jeden był takim pokojem publicznym, czyli coś na podobieństwo living roomu, gdzie stał tapczan, na którym ktoś spał, czy moja matka, czy mój ojciec, to zależy. A był pokój, gdzie było biurko...

Czytaj więcej

Dom rodzinny na ulicy Czwartek - Josef Fraind - fragment relacji świadka historii WideoTekst

W domu tym mieszkali różnego rodzaju ludzie, i bogaci, i biedni, większość biedaków. Z jednej strony była stajnia, która należała do właściciela domu, tam były furgony, [którymi] wozili mięso, a pracownikami byli synowie stróża, on się nazywał Małek. Było ich trzech – Kazik, Franek i Stasiek, Stasiek był najmłodszy. Ze Staśkiem spotkałem się po wojnie, ale nie mógł mi nic powiedzieć o moich rodzicach, w jakim czasie ich wyprowadzili, gdzie zostali uśmierceni, tak że nic nie wiedziałem, w dalszym ciągu...

Czytaj więcej

Stosunki polsko-żydowskie przed wojną - Josef Fraind - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Ulica Czwartek była mieszana – żyli tam i Polacy, i Żydzi, ale większość Żydów. Pamiętam jedną dziewczynę, Polkę, bardzo przyjemną, pozytywnie ustosunkowaną do biedoty. Okazało się potem, że jej ojciec był PPS-owcem i ona została wychowana w duchu tolerancji, współżycia z sąsiadami Żydami. Ona chodziła do innej szkoły, ja do innej szkoły, tak że tyle co żeśmy się spotykali na ślizgawce zimą, bo Czwartek to jest taka góra, zjeżdżało się, a ponieważ sań nie było, to każdy sobie znalazł jakąś...

Czytaj więcej

Moje mieszkanie na Lubartowskiej - Stanisław Małecki - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Jak to moje mieszkanie wyglądało? To było pół budynku odcięte. Do dziś jest to na Lubartowskiej, tylko dzisiaj to jest 66, a wtedy była 33 - chyba. Była ulica Nowa do Kowalskiej, a Lubartowska się zaczynała numeracja od Kowalskiej w czasie okupacji. Były szkolenia przez krótki czas, na zasadach konspiracyjnych, podchorążówki AK- owskiej. I wtedy obstawiałem w tym czasie chłopaków trochę - czterech, pięciu, sześciu. To z siostrą zmienialiśmy się od ulicy Czwartek, bo ten budynek, niedaleko już jest ulica...

Czytaj więcej

Dziadek miał fabrykę powozów - Czesław Linkowski - fragment relacji świadka historii Tekst

Na Lubartowskiej mieszkał mój dziadek Krajewski Stanisław. Miał na rogu Lubartowskiej i Czwartku taką małą fabrykę powozów, podobno całkiem niezłe powozy. Nawet wysyłali do Petersburga na wystawę. Ja jako małe dziecko raz chyba jeden z Hrubieszowa pojechałem do, do Lublina i widziałem tą fabryczkę, a później miałem chyba z dziesięć czy jedenaście lat jak dziadek umarł. Lubartowska to była prawie cała żydowska [ulica].

Czytaj więcej

Dom rodzinny przy ulicy Lubartowskiej, dzielnica żydowska - Czesław Luty - fragment relacji świadka historii AudioTekst

Urodziłem się 20 lipca 1922 roku w Lublinie z matki Heleny z domu Rejmak i ojca Jana Lutego - syna Łukasza. Tu się urodziłem, jestem wyznania rzymskokatolickiego i tu byłem chrzczony w kościele na Czwartku, to jest moja parafia. I tu moi rodzice brali ślub, no ja tu byłem chrzczony też i tu przystąpiłem do sakramentu bierzmowania. Mieszkałem wtedy w dzielnicy żydowskiej w zasadzie. Mieszkałem przy ulicy Lubartowskiej. I przy ulicy Ruskiej. Jeśli chodzi o tę dzielnicę, to była przeważnie...

Czytaj więcej

Dzielnica żydowska na Podzamczu - Aleksander Szryft - fragment relacji świadka historii Tekst

Na Podzamczu mieściły się także chedery, do których posyłano chłopców z religijnych rodzin. Nauka w chederach była odpłatna, a płaciło się w zależności od zamożności rodziny. Najbogatsi mogli sobie pozwolić na wynajmowanie płatnych mełamedów, którzy przychodzili do domów. Przyjmowano ich bardzo elegancko. W piątki przed szabatem prywatny mełamed egzaminował ucznia w obecności ojca. Dla najuboższych dzieci żydowskich Gmina Żydowska prowadziła Talmud-Torę przy Jatecznej. Mieściła się ona z tyłu synagogi Maharszala. Chodziły tam dzieci z tych rodzin, których nie było stać...

Czytaj więcej