W maju 2014 roku Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” rozpoczął realizację projektu „Drewniany Skarb. Chroniąc dziedzictwo, kreujemy przyszłość”. Działanie polegało na dokumentowaniu i promocji tradycyjnej architektury drewnianej miasteczek Lubelszczyzny.

W maju 2014 roku Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” rozpoczął realizację projektu „Drewniany Skarb. Chroniąc dziedzictwo, kreujemy przyszłość”. Działanie polegało na dokumentowaniu i promocji tradycyjnej architektury drewnianej miasteczek Lubelszczyzny.

Teatr NN

Krasnobród

Krasnobród został założony jako osada rzemieślnicza w 1576 roku prawdopodobnie przez Andrzeja Firleja. Później miasto było w posiadaniu rodów Leszczyńskich, Lipskich i Zamoyskich. W 1585 roku powstał tu zbór kalwiński i wkrótce miasto stało się ważnym ośrodkiem protestantyzmu. W 1648 roku Krasnobród został splądrowany przez Kozaków Chmielnickiego, a w II poł. XVII wieku przez Tatarów. Po objawieniu się Matki Boskiej w 1640 roku i ufundowaniu kościoła w 1690 roku przez Marię Kazimierę Sobieską, stał się ważnym miejscem pielgrzymkowym. Ludność Krasnobrodu stanowili głównie katolicy i Żydzi. Pierwsza cerkiew została wybudowana w 1750 roku. Krasnobród stracił prawa miejskie w 1870 roku. Pod koniec XIX wieku zasłynął jako jedno z pierwszych w Europie sanatoriów przeciwgruźliczych.

 

Układ urbanistyczny Krasnobrodu składa się z trzech części: dawnego zespołu pałacowego (Podzamek), zespołu klasztornego (Podklasztor) oraz miasteczka. Centrum miasteczka stanowił kwadratowy rynek. Domy podcieniowe znajdujące się wokół niego w większości były ustawione szczytami do pierzei, a podcienia były wsparte na pięciu słupach. W rynku stało kilka domów piętrowych, wiele domów miało mieszkalne poddasza. Większość budynków przykrywały dachy naczółkowe, z mocno wysuniętymi daszkami okapowymi. Domy z poddaszami mieszkalnymi były kryte dachami dwuspadowymi. Charakterystyczne dla zabudowy przyrynkowej Krasnobrodu było zróżnicowanie pierzei – każda miała nieco odmienne formy składających się na nią budynków. Drewniana zabudowa Krasnobrodu została niemal całkowicie zniszczona podczas obydwu wojen światowych. Po zniszczeniach I wojny światowej odbudowano domy przyrynkowe, nawiązując do tradycji, choć z pewnymi zmianami – domy sytuowano w układzie kalenicowym, zaczęły przeważać dachy dwuspadowe, mieszkalne facjatki i ganki umieszczane nad dolną częścią połaci dachowej. W 1935 roku domy drewniane Krasnobrodu sfotografował Janusz Świeży. We wrześniu 1939 roku miasto spłonęło na skutek prowadzonych w okolicach walk. Obecnie w rynku w Krasnobrodzie nie ma żadnego zabytkowego domu drewnianego.

Przykłady architektury drewnianej w Krasnobrodzie to: Kaplica Na Wodzie znajduje się w miejscu objawienia się Najświętszej Marii Panny Jakubowi Ruszczykowi, kaplica św. Antoniego z Padwy pochodzi z XIX wieku., kaplica św. Mikołaja i św. Anny, pochodzi z XIX wieku. oraz kaplica św. Rocha znajduje się w rezerwacie leśnym Święty Roch na Zagórze, w odległości ok. 2,5 km od Krasnobrodu.

 

Krasnobród, domy podcieniowe
Krasnobród, domy podcieniowe

 

 

Krasnobród - historia miasta (historia, kalendarium, instytucje wyznaniowe, instytucje świeckie, urbanistka, zabytki budownictwa i architektury, wartości niematerialne) 

Krasnobród - architektura drewniana

Krasnobród – katalog architektury drewnianej

Krasnobród – zespół kapliczek przy al. Najświętszej Marii Panny

Krasnobród – kaplica pw. Matki Boskiej Krasnobrodzkiej (Na Wodzie)

Krasnobród – kiosk przy ulicy Tomaszowskiej

Krasnobród – kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny

Krasnobród – zespół klasztorny oo. dominikanów

Krasnobród – kramy przy ulicy 3 Maja

Krasnobród – budynek dawnej apteki przy ulicy 3 Maja

Krasnobród – model 3D

 Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

IkonografiaBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Archiwalne zdjęcia Krasnobrodu

 

Współczesne zdjęcia Krasnobrodu

 

Wszystkie materiały ikonograficzne w Bibliotece Multimedialnej

 

Historia mówionaBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Relacja Mieczysława Brachy

Relacja J.K.